Trong vụ án "Anh nông dân nuôi gà lôi trắng và bản án 6 năm tù" , cơ quan tố tụng cấp sơ thẩm xác định 13 cá thể gà lôi trắng mà anh Thái Khắc Thành đã nuôi và bán thuộc phụ lục 1 - nhóm IB, Nghị định số 84/2021. Từ đó truy tố và xét xử anh Thành theo Điều 244 BLHS.

Tuy nhiên, sau ngày 1-7 thì việc xác định loài nguy cấp, quý hiếm được thực hiện theo Thông tư 27-2025 của Bộ Nông nghiệp và môi trường. Gà lôi trắng theo Thông tư 27 lại được xác định thuộc nhóm IIB.

Từ đây nhiều ý kiến thắc mắc khi có sự thay đổi về việc xác định loại nguy cấp, quý, hiếm thì về trách nhiệm pháp lý của anh Thành sẽ ra sao - khi mà Viện trưởng VKSND tỉnh Hưng Yên đã ban hành kháng nghị bản án sơ thẩm.

Đối với vụ việc này, Luật sư NGUYỄN THÀNH CÔNG, Ủy viên Ban chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM, Giám đốc Công ty Luật TNHH Đông Phương Luật nêu ý kiến rằng:

"Với diễn biến của vụ án này, ngày xét xử sơ thẩm là 8-8-2025 - tức là vào thời điểm Thông tư 27 đã có hiệu lực (từ ngày 1-7-2025). Theo Thông tư 27, gà lôi trắng không còn thuộc loài động vật nguy cấp, quý hiếm theo nhóm IB mà thuộc nhóm IIB (nhóm có mức độ nguy cấp, quý hiếm thấp hơn nhóm IB, gồm những loài động vật, thực vật hoang dã hiện chưa bị đe dọa tuyệt chủng nhưng có thể sẽ bị tuyệt chủng nếu hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu, nhập nội từ biển và quá cảnh mẫu vật những loài này khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại không được kiểm soát).

Tức tại thời điểm xét xử sơ thẩm, hành vi của anh Thành không phạm vào tội quy định tại Điều 244 BLHS (vì điều luật này quy định động vật thuộc nhóm IB).

Tuy nhiên việc nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán động vật nhóm IIB là hành vi vi phạm pháp luật hình sự khi đạt đủ điều kiện là có giá trị từ 150 triệu đồng trở lên (hoặc đã bị phạt hành chính mà còn vi phạm...) theo Điều 234 BLHS (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã).

Với 10 con gà con (thực tế đã đem bán với giá 6 triệu đồng) và 3 con gà lôi trắng bố mẹ nếu không đủ định lượng về giá trị (từ 150 triệu đồng) như điều luật quy định thì anh Thành cũng không phạm vào tội ở Điều 234 BLHS.

Với việc kháng nghị hủy án sơ thẩm, trả hồ sơ điều tra lại, cơ quan quan điều tra sẽ thực hiện việc định giá 13 gà lôi trắng để xác định giá trị. Nếu đủ giá trị là 150 triệu cho số gà này thì đủ cấu thành cho tội danh quy định ở Điều 234 BLHS.

Cũng cần xác định thêm, toàn bộ số gà lôi trắng mà anh Thành đang nuôi là hoạt động vi phạm pháp luật bởi 10 con gà con là kết quả nhân giống từ 2 gà lôi mẹ và 1 gà lôi cha là thế hệ F1 nên bị cấm nuôi, nhốt, buôn bán với mục đích thương mại (điểm a, khoản 1 Điều 6 Thông tư 27). Các hoạt động nuôi sinh sản, nuôi sinh trưởng, xuất khẩu loài động vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ phục vụ mục đích thương mại chỉ được thực hiện đối với cá thể từ thế hệ F2 của loài được Cơ quan khoa học CITES Việt Nam xác định về khả năng sinh sản, sinh trưởng qua nhiều thế hệ trong môi trường có kiểm soát và không ảnh hưởng đến đến sự tồn tại và phát triển của loài đó trong tự nhiên.

Toàn bộ số gà lôi trắng mà anh Thành nuôi là trái pháp luật vì không được phép nuôi theo quy định tại Điều 25 Thông tư 27. Vì vậy, nếu xác định không phạm tội thì hành vi của anh Thành đủ điều kiện để xử lý vi phạm hành chính theo Điều 21 Nghị định 35/2019 sửa đổi bởi Khoản 12 Điều 1 Nghị định 07/2022 .

Giả sử kết quả định giá số gà lôi vi phạm này có giá là 6 triệu thì anh Thành có thể bị xử phạt về hành vi nuôi, nhốt động vật rừng trái quy định của pháp luật. Theo đó, phạt tiền 10-25 triệu đồng đối với trường hợp Động vật rừng thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 5 triệu đồng đến dưới 10 triệu đồng."

Chi tiết bài viết, vui lòng xem thêm tại Gà lôi trắng chuyển từ nhóm IB sang IIB, anh Thành có được miễn trách nhiệm hình sự?